ALPAGUT KÖYÜ

ILGAZ HARİTASI İÇİN TIKLAYINIZ

İlçenin kuruluş tarihinin çok eski tarihlere dayandığını kanıtlayan yüzeysel buluntular elde edilmiş olmasına rağmen kesin yerleşim tarihi belirlenememiştir.
İlçe toprakları geçmişte doğu ve batı kültürlerinin kaynaştığı ve farklı kültürlerin bir araya geldiği bir alan olmuştur. M.Ö. 2000 yılına ait Arkhaik Helenistik ve Roma çağına ait buluntular elde edilmiştir.
En eski yerleşimin Cendere köyü ile Devrez çayının İnköy ile birleştiği yer arasında bulunduğu Roma-Bizans dönemine kadar indiği tahmin olunmakta ve ileri sürülmektedir. İlçenin ilk yerlileri yörede şehir devletleri kuran Prota-Hititlerdir. M.Ö. 1300 yıllarında Orta Asya menşeili Hititler Mezopotamya veya Doğu Anadolu üzerinden Anadolu'ya gelerek kendilerinden önce gelen Prota-Hitit'lerin üstünlüğüne son vermişlerdir. Zamanla Prota-Hitit'leri kendi bünyelerinde eriten Hititler Anadolu'da üstün bir medeniyet ve egemenlik kurmuşlarsa da MÖ.. 1200 yıllarında Dor istilasına uğramış ve Anadolu'da karanlık devir olarak bilinen dönem başlamıştır. MÖ. 700 yy. kadarki döneme ait. 500 yıllık bir devreye ait kesin bilgiler elde edilememiştir. Bu dönemde Kafkas bölgesinden gelen Kimmerler Ilgaz yöresini istila etmişlerse de MÖ.. 584 de batıdan gelen Lidyalılar tarafından üstünlüklerine son verilmiştir. Lidyalılar sürekli olarak Medlerle savaşmışlar ve Kızılırmak nehri her iki kavim arasında sınır olarak kalmıştır. M.Ö. 546 da Ilgaz ve çevresi tamamen Perslerin egemenliği altına girmiştir.Büyük İskender'in M.Ö. 330 yıllarında bölgeyi ele geçirmesinden sonra Ilgaz ilçe tarihi de bir açıklık kazanmaya başlamıştır. M.Ö. 302-301 Ilgaz ilçe sınırları içinde bulunan Kimiate başkent olarak önemli bir kent unvanını kazanmıştır. H.Kiper ve Leonhard Kimiate'nin yerini İnköy tepesinin olduğu yer olarak ileri sürerken, Cendere ile Kurmalar köyleri arasında olduğunu ileri sürenlerde vardır. M.Ö. 302 yıllarında hareket üssü ve M.Ö. 281 yılında Mithridates'in torunlarından Mithridates Eupatıor burada güçlü bir Pontus krallığının temellerini atar. Hitit, Frig, Roma dönemlerine ait buluntular Salman Höyükten ve Cendere köyü höyüklerinden elde edilmiştir. Höyüklerin Roma ve daha eski dönemlere ait olduğu ileri sürülmektedir. 1979 yılında Türk Tarih Kurumu tarafından yaptırılan araştırmada yazıtlar, keramik ve porselen buluntuları elde edilmiştir. Antik kentlerin çarşılarını oluşturan, halkını kötü hava şartlarından koruyan ve her türlü sosyal etkinlikleri gerçekleştiren STOA binalarına ait yazıtlar elde edilmiştir. Stoalar hellenistik kent özelliğine sahip agora, meclis binası ve tapınaklardan meydana gelen bir site özelliğine sahip yapılardır.
Kurmalar köyü Demirciler yaylasında bulunan bu eserler yerleşimin 900 ile 1000 yıllık bir geçmişi olduğunu kanıtlamaktadır. M.Ö. 180 de Çankırı prensi Morzeos Ilgaz'ı ele geçirir. M.Ö. 185-189 da Pontus kralı Pharnakes bölgede üstünlük sağlar. M.Ö 88-64 yıllarında 24 yıl süreli Mithridates savaşları yapılırsa da M.Ö. 120-64 yıllarında arasında Mithridates soyu bölgede üstünlüklerini devam ettirirler. Strabon'a göre Kimiate Mithridates Avpator döneminde oldukça önemli bir kent özelliğini sürdürmüştür. M.Ö. 67-63 yılları arasında zayıflayan Mithridates soyunun toprakları Romalıların eline geçer. Romalı konsül Pompeius Roma senatosundan kendi adını taşıyan bir yasa çıkarır ve bu yasa ile Bithnia-Pontus eyaletlerini kurar.
Pontus ve Paphlagonia'yı kendi iç işlerinde serbest bırakır. Çankırı (Gangra) krallık ve prenslik olarak eski Çankırı prensi Plaimenes tarafından M.Ö. 64 de Altalos'a verilir. Ilgaz o zamandan günümüze kadar sürekli Çankırı'ya bağlanır.
    Ilgaz yöresinde oturan halkın o dönemlerde Roma, Bodrum ve Amasya yöresinden geldiği bazı bilimsel eserlerde kaydedilmektedir. M.Ö. 3. yy. a ait Gökçay, Devrez vadileri ve Cendere köylerinde bazı buluntular elde edilmiştir. Roma ve Bizans dönemine ait çeşitli eserlerin elde edildiği Ilgaz ilçesi ve yöresi 1071 yılından sonra Anadolu'ya akınlar halinde gelen Türk boylarının yönetimine girmiş, Türk boyları bölgede parça parça yerleşmeye başlamışlardır. 1132 yılında Danişment Gazinin kurduğu beyliğin sınırları içine alınan Ilgaz daha sonraları Trabzon'u başkent yapan Pontus Rum İmparatorluğunun kısa bir süre egemenliği altında yaşamıştır. 1213 yılında Selçuklu hükümdarı İzzettin Keykavus Ilgaz'ı imparatorluğun sınırları içine katar ve Candaroğulları beyliği yörede üstünlük sağlar. Çoban Hüsamettin döneminden sonra bir müddet daha bağımsız beylik halinde kalan Ilgaz bölgesi Yıldırım Beyazıt döneminde Osmanlı İmparatorluğu sınırları içine katılır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde 1854 yılında Ilgaz'dan Koçhisar veya Koçhisar-ı Bala olarak bahsedilir. Bu yıllarda ilçe merkezi Bucura köyü dür. Daha sonraları Belören'e nakledilir.
1922 yılında Ilgaz adını alan ilçe bir ara Kastamonu'ya bağlanır. 1929 yılından sonra tekrar Çankırı'ya bağlanarak, Çankırı'nın bir ilçesi olur
İLÇEMİZİN ADI NERDEN GELİYOR? Bugünkü adını Ilgaz Dağlarından alan ilçe Antik Çağda Climata daha sonraları Kimistene olarak bilinen bir yerleşim merkezi içinde iken Anadolu'nun Türkleşmesi ile birlikte ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde Koçhisar-ı Bala olarak adlandırılmıştır. Ilgaz'a ait Osmanlı kayıtları 1854 yıllarına rastlar. İlçe adı salnamelerde Koçhisar veya Koçhisar-ı Bala olarak kaydedilir. Bu yıllarda ilçe merkezi Bucura Köyüdür.Bucura Köyünün büyük bir yangın geçirmesi sonucu ilçe merkezi Belören bucağına nakledilir.19.yy ikinci yarısında Çankırı'ya bağlı olan ilçe daha sonraları Kastamonu'ya bağlanmıştır.Osmanlı yerel yönetiminde Çankırı'ya bağlı bir kadılık ve 1284 H. teşkilatı ile Mecidiye adını alarak ilçe olmuş, 1922 yılında Ilgaz adını almış ve 1929 yılında Çankırı'ya bağlanmıştır.


KURTULUŞ SAVAŞI YILLARINDA ILGAZ İnebolu'dan Ankara'ya cephane taşınan yolun üzerinde bulunan Ilgaz 1920'lerde bir nahiye merkezi idi. Cephane naklinde Çerkeş, Kurşunlu, Ilgaz, Kastamonu ve İnebolu birlikte çalışmışlar ve görevlerini birlikte başarmışlardır. Her yörede olduğu gibi Ilgaz'da da daha canla başla çalışanlar çıkmış ve daima minnetle anılmışlardır. İşte bunlardan birkaçı:
HALİL AĞA

Halil ağa mareşal fevzi çakmak ile


Ilgaz'da bulunan Kale Hanının sahibi olan Halil Ağa Ilgaz'ın Kale köyündendir. Çanakkale savaşlarına iştirak etmiş, İstiklal savaşının başlaması ile Kuvayi Milliye saflarında yer almış orduya maddi manevi yardımlar sağlamış üstün hizmetler vermiş bir Ilgazlı kahramandır. İstiklal Madalyası sahibi olan Halil Ağayı o dönemde İnebolu-Ankara yolunu kat edipte tanımayan onun hanında ağırlanmayan hemen hemen yok gibidir.
EKSİKLİ SALİH Ilgaz'ın Eksik köyünden olan Salih, Pontus eşkıyasının bölgedeki hareketlerini onların içine girerek yakından izlemiş ve o dönemde Ilgaz'daki cephaneliğin Pontus eşkıyası tarafından havaya uçurulacağını haberdar ederek, Türk ordusunun maddi kayba uğramamasını sağlamıştır. Daha sonraları İstiklal savaşının çeşitli cephelerinde çarpışmış, üsteğmenlik rütbesine kadar yükselmiş ve İstiklal Madalyası ile taltif edilmiştir.
ŞAKİR AĞA Kızılsın köylü olan Şakir Ağa Atatürk'ün takdirlerini kazanmış ve Kurtuluş Savaşı sırasında cephane naklinde gösterdiği başarısından dolayı kendisine gümüş işlemeli bir mavzer hediye edilmiştir.
ARİF SAĞLAM Kuyupınar köylü Arif Sağlam Kurtuluş ve Çanakkale savaşlarına katılmış 1 Teşrinisani 1338'de İstiklal Madalyası ile taltif edilmiştir.
ÜMMİHAN NİNE Türk erkeği cephede savaşırken Türk kadını hiç durur mu, yüzlerce, binlerce olan kadın kahramanlarımızdan biri olan Ümmihan Nine Kızılsın köyündendir. Adsız kahraman analarımızın bir simgesi olan Ümmihan Nine Türk İstiklal savaşına adını vermiş Türk kadınını temsil etmektedir. Ulus-Ankara'da Atatürk heykeli etrafında bulunan heykellerden birisi de cephane taşıyan kadın heykelidir. Ümmihan Nine işte bu heykelin temsil ettiği Türk kadınının çalışkanlık ve başarısını, ölmezliğini Ilgaz'da temsil edenlerden bir tanesidir. 
 İNDAĞI MAĞARALARI                                                     
 

ILGAZ TÜMÜLÜSLERİ
İlçe merkezinde Çankırı-Kastamonu karayolunun batısında üç ve doğusunda bir adet olmak üzere dört tanedir. Kazılan kümülüslerden aslan heykeli çıkarılmıştır.

SALMAN HÖYÜK
  Cendere Köyü sınırları içinde olup , bakır çağına ait çanak çömlek bulunmuştur. Hitit , Roma ve Bizans dönemlerine ait kalıntılar bulunmuştur. Cendere Köyü ilçe merkezinin doğusunda ve Çankırı-Kastamonu yolunun batısına düşmektedir. Höyük yüksekliği 30 m. ve tepesindeki hafif düzlüğün boyu 60 m. dir. Köy arazisi içinde bulunan tümülüsler kazılmış, mezar odası ve lahit ortaya çıkarılmıştır. Roma sonu veya Bizans başı dönemlerine ait olduğu tahmin olunan mezar odaları 270x190 boyunda , 185x80x5 ebadındadır. Ölü yatağı bulunan mezar odası tonozlu mimari özelliği taşır, üstü yassı taşla kapatılmış odada bir lahit vardır.  

ILGAZ HAMAMI   İlçe merkezinin ortasındadır. Üzeri kubbeli iki yanı tonozlu olup kemerli soğukluk ve sıcaklık bölümleri vardır. Hamamın 1887'de yapıldığı tahmin edilmektedir.  
PAZAR ÇAYI   Bozan deresinin aşağı kısımlarına bu ad verilir. Aşağıdere ve Yazı Köylerinde tarihi kalıntılar vardır.     
KAYI KÖYÜ CAMİSİ  Hicri 719, Miladi 1300 yılında Selçuklularca yapılan tarihi Kayı Köyü camisi      

OSMANLI ZAMANINDA KASTAMONU SALNAMESİNDE ILGAZ HAKKINDA DETAYLI BİLGİ

  Ömer TÜRKOĞLU BİRİNCİ KASTAMONU VİLAYETİ SALNAMESİNDE KOÇHİSAR (ILGAZ) HİCRİ 1286 (1869)

KOÇHİSAR NAHİYESİ

Müdürü: Mehmet Akif Efendi
Naibi: Mustafa Efendi (Müderris)
Müftü: Ahmet Efendi
Katip: Hasan Efendi


SALNAMEDE ILGAZ’IN TARİFİ
Koçhisar Kasabası: Kasaba-yı mezbure Koçhisar nahiyesinin müdürriyet makarrı olarak merkez-i vilayetin cenub tarafında on dört saat mesafede düz ovada vaki ve etrafı bağ ve bahçelik idüğü ve civarında kain yedi aded kurada dahi Tophane ve Tersane-i amire ve saire için külliyetli şali ve yün kuşak imal olunduğu.



KAİN ASAR-I MA’MURENİN CEDVELİDİR

Koçhisar Medresesi Müderrisi:
Naci Efendi
Mikdar-ı Talebesi: 60(Not: Diğer medreseler Çankırı, Kalecik ve Yapraklı’dadır.)

Dekakin : 27 adet
Hamam: 1 adet
Han: 2 adet
Teba-yı Gayr-ı Müslime Mekatibi: Yok
Kenisa ve Manastır: Yok
Kasabatta bulunan İslam Sibyan Mekatibi: 42 adet
Hangah ve Zaviye: Yok
Kütüphane: Yok
Cevami ve Mesacid: 6 adet

NÜFUS VE HANESİNİN MÜRETTEBE-İ SENEVİYYESİ
Vergisi: 251613
Bedelat-ı Askeriye: (belirsiz)
Varidat-ı Ösriyye: 141655
Ağnam Rüsumu Bedelat-ı: 085490
Rüsümat: 012410
Kura ve Mahallat: 24
Hane: 1586 (İslam)
Nüfus: 6479 (İslam)


HASB-EL-TESKİLAT İHTİYAR MECLİSİ ADD VE İ’TİBAR OLUNAN KURAVE MAHALLAT ESAMİSİ BEYAN OLUNURKOÇHİSAR NAHİYESİ


Yukarı- Yeni- Asağı Mahalleleri -Kale -Sekü -Yukarı Bozan –Asağı Dere –Cendere –Yazı – Hacıhasan –Musa –Kise –Saraycık –Kazancılar –Yenice –Engine –Nefs-i Bucura – Bucura –Okçular –Ömerli –Ödemic –Belviran –Kırsılar –Dere –Toklupınar Karyeleri

İKİNCİ KASTAMONU VİLAYETİ SALNAMESİNDE KOÇHİSAR (ILGAZ)HİCRİ 1287 (1870)

KOÇHİSAR NAHİYESİ
Müdür: Şerif Efendi
Naib: Ahmet Cemal Efendi
Müftü: Ahmet Hulusi Efendi
Katip: Hasan Efendi
KAİN ASAR-I MA’MURENİN CEDVELİDİR
Dekakin : 27 adet
Hamam: 1 adet
Han: 2 adet
Teba-yı Gayr-ı Müslime Mekatibi: Yok
Kenisa ve Manastır: Yok
Kasabatta bulunan İslam Sibyan Mekatibi: 42 adet
Hangah ve Zaviye: Yok
Kütüphane: Yok
Cevami ve Mesacid: 6 adet
NÜFUS VE HANESİNİN MÜRETTEBE-İ SENEVİYYESİ

Vergisi: 251613
Bedelat-ı Askeriye: yok
Varidat-ı Öşriyye: 141655
Ağnam Rüsumu Bedelat-ı: 085490
Rüsümat: 012410
Kura ve Mahallat: 24
Hane: 1586 (İslam)
Nüfus: 6479 (İslam)


ÜÇÜNCÜ KASTAMONU VİLAYETİ SALNAMESİNDE KOÇHİSAR (ILGAZ)HİCRİ 1288 (1871)

KOÇHİSAR NAHİYESİ
Müdür: İsmail Hilmi Efendi
Naib: Ahmet Cemal Efendi
Müftü: Ahmet Hulusi Efendi
Katip: Hasan Efendi
Nüfus Mukayyidi:
Süleyman Efendi
Arazi Katibi: Hüseyin Efendi

KAİN ASAR-I MA’MURENİN CEDVELİDİR

Dekakin : 27 adet
Hamam: 1 adet
Han: 2 adet
Teba-yı Gayr-ı Müslime Mekatibi: Yok
Kenisa ve Manastır: Yok
Kasabatta bulunan İslam Sibyan Mekatibi: 42 adet
Hangah ve Zaviye: Yok
Kütüphane: Yok
Cevami ve Mesacid: 6 adetSEKSEN ALTI VE SEKSEN YEDİ SENELERİNDE MÜCEDDEDEN VETAMİREN İNŞA OLUNAN ASAR-I NAFIA

Debboy: 1 müc.Koğuş: 1 müc.Cebhane: 1 müc.Matbah: 1 müc.Derbend: 1 müc.Çeşme: 1 müc.Köprü: 1 müc.Dekakin: 5 müc.Gars olunan dut fidanı: 9000 adedNahiye-i mezkurede müceddeden imar olunan debboy için nakl olunan taş ve kireç bahası olup terk ve teberrü olunan 50000


DÖRDÜNCÜ KASTAMONU VİLAYETİ SALNAMESİNDE KOÇHİSAR (ILGAZ)HİCRİ 1289 (1872)

KOÇHİSAR NAHİYESİ
Müdür: Süleyman Şükrü Efendi
Naib: Hasan Hüsnü Efendi
Müftü: Ahmet Hulusi Efendi
Katip: Hasan Efendi
Tapu Katibi: yok
KAİN ASAR-I MA’MURENİN CEDVELİDİR
Dekakin : 9 adet
Hamam: yok
Han: yok
Teba-yı Gayr-ı Müslime Mekatibi: Yok
Kenisa ve Manastır: Yok
Kasabatta bulunan İslam Sibyan Mekatibi: 10 adet
Hangah ve Zaviye: Yok
Kütüphane: Yok
Cevami ve Mesacid: 1 adet(Not: 1 yıl içerisinde dükkan,mektep ve Cami sayısındaki düşüş bana pek normalgelmedi fakat kayıtlarda böyle geçtiği için aynı şekliyle aktarıyorum.İ.S.K)


BESİNCİ KASTAMONU VİLAYETİ SALNAMESİNDEKOÇHİSAR (ILGAZ)HİCRİ 1290 (1873)

KOÇHİSAR NAHİYESİ
Müdür: Süleyman Şükrü Efendi
Naib: Hasan Hüsnü Efendi
Müftü: Ahmet Efendi
Katip: Osman Nacip Efendi
Tapu Katibi: Bekir Efendi
Nüfus Mukayyidi: Süleyman Efendi
Bucura Mukayyidi: Osman Efendi

ASAKİR-İ REDİFE ZABİTANI İKİNCİ ORDU HUMAYUN DÖRDÜNCÜREDİF PİYADE ALAYIKENGIRI SANCAĞIÜÇÜNCÜ KOÇHİSAR TABURU ZABİTANI 3.TABUR:
Binbaşı Mehmet Rasim Efendi
Sağ Kolağası Kamil Efendi
Sol Kolağası İsmail Efendi
Tabur Katibi Mehmet İzzet Efendi


TABUR-I MEZKURUN YÜZBASILARI
Ömer Efendi, Hacı Mustafa Ağa, Ali Ağa, İsmail Ağa, Mehmet Ağa, Hacı Ahmet Ağa, Mustafa Ağa, Ali Ağa,

TABUR-I MEZKURUN MÜLAZIMLARI

Veli Ağa, Ahmet Bey, Nafiz Efendi, Salih Efendi, Mustafa Ağa, Ahmet Ağa, İsmail Ağa, Süleyman Ağa

ALTINCI KASTAMONU VİLAYETİ SALNAMESİNDE KOÇHİSAR (ILGAZ)HİCRİ 1291 (1874)

KOÇHİSAR NAHİYESİ

Müdür: Süleyman Şükrü Efendi
Naib: Mehmet Nuri Efendi
Müftü: Ahmet Efendi
Katip: Osman Nacip Efendi
Tapu Katibi: Bekir Efendi
Nüfus Mukayyidi: Süleyman Efendi
Bucura Mukayyidi: Osman Nazif Efendi
Posta Katibi: Mustafa Efendi
Kereste Memuru: Hüseyin Efendi
Evkaf Muhasebe Vekili: Hakkı Efendi

ASAKİR-İ REDİFE ZABİTANI İKİNCİ ORDU HUMAYUN DÖRDÜNCÜ REDİF PİYADE ALAYIKENGIRI SANCAĞIÜÇÜNCÜ KOÇHİSAR TABURU ZABİTANI 3.TABUR:

Binbaşı Mehmet Rasim Efendi
Sağ Kolağası Kamil Efendi
Sol Kolağası İsmail EfendiT
abur Katibi Mehmet İzzet Efendi

TABUR-I MEZKURUN YÜZBASILARI
Ömer Efendi, Hacı Mustafa Ağa, Ali Ağa, İsmail Ağa, Mehmet Ağa, Hacı Ahmet Ağa, Mustafa Ağa, Ali Ağa,

TABUR-I MEZKURUN MÜLAZIMLARI

Veli Ağa, Ahmet BeyNafiz Efendi, Salih Efendi, Mustafa Ağa, Ahmet Ağa, İsmail Ağa, Süleyman Ağa

(NOT: Hicri 1292 (1876) – 1296 (1879) Yılları arasını kapsayan 7.defa ve 11.defalar kaydı alınan Salname bilgilerinin İdari ve Askeri bilgi değişikliklerinde herhangi birdeğişiklik yoktur. O sebeple yer alınmamıştır.İ.S.K)

ON İKİNCİ KASTAMONU VİLAYETİ SALNAMESİNDE KOÇHİSAR (ILGAZ)HİCRİ 1297 (1880)
KOÇHİSAR NAHİYESİ
Müdür: Elhac Mehmet Efendi
Naib: Mehmet Nuri Efendi
Katip: Abdülkadir Efendi
Tapu Katibi: Bekir Efendi
Vukuat Katibi: İsmail Bey


ASAKİR-İ REDİFE ZABİTANI İKİNCİ ORDU HUMAYUN DÖRDÜNCÜREDİF PİYADE ALAYIKENGIRI SANCAĞIÜÇÜNCÜ KOÇHİSAR TABURU ZABİTANI
3.TABUR:

Binbaşı Yusuf Ziya Efendi
Sağ Kolağası Hacı Ahmet Efendi
Tabur Katibi İsmail Azmi Efendi
Muavini Osman Nuri Efendi

TABUR-I MEZKURUN YÜZBASILARI
Hasan Hüsnü Efendi, Süleyman Ağa, Ahmet Efendi, İsmail Ağa, Mehmet Ağa, Ali Ağa, Hüseyin Tahsin Efendi, Hacı Salih Efendi

TABUR-I MEZKURUN MÜLAZIMLARI
Hasan Efendi, Ahmet Hulusi Efendi, Mehmet Sabit Efendi, Hasan Sabri Efendi, Ali Nazım Ağa, Hacı Ömer Efendi       

 1884 (Yani 123 Yıl Önce) YILI MÜLK VE SERVET BEYANINA GÖRE ILGAZ’DA Kİ ZENGİNLERİMİZ SERVET VE EMLAKÇE EHALİ-İ SÂİREDEN MÜMTAZ OLANLAR KOÇHİSAR KASABASININ HAYSİYETLİLERİ - İTİBARLILARI (YIL 1884)

1. KÜSMEN ZADE ALİ EFENDİ
2. KADI ZADE HACI HASAN EFENDİ
3. HACI KADİR AĞA ZADE İSMAİL EFENDİ
4. HACI PAŞA ZADE HACI HASAN AĞA
5. KOCA AĞA ZADE MEHMET AĞA
6. SERDAR ZADE HÜSEYİN AĞA

(Arşiv: Osmanlı Arşiv Belgeleri-İstanbul (aslı) Çankırı Belediyesi Dr. Rıfkı Kamil Urga Çankırı Araştırmaları Merkezi-Çankırı (sureti) ) Çeviri: Yüksel ARSLAN – Çankırı Belediyesi Dr. Rıfkı Kamil Urga Çankırı Araştırmaları Merkezi Başkanı